დეკლარაცია ნარკოტიკების მოთხოვნის შემცირების სახელმძღვანელო პრინციპების შესახებ

---

მიღებულია გენერალური ასამბლეის 1998 წლის 10 ივნისის რეზოლუციით S-20/3

I. ამოცანა

1. ნარკომანიას და უკანონო ვაჭრობას აქვს დამღუპველი შედეგები ყველა ქვეყნისთვის: მავნე ზეგავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე; კრიმინალის, ძალადობის და კორუფციის ზრდა; ადამიანური, ბუნებრივი და ფინანსური რესურსების ამოწურვა, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას სოციალურ-ეკონომიკური განვითარებისთვის; სიცოცხლის დაკარგვა, ოჯახებისა და თემების განადგურება; და პოლიტიკური, კულტურული, სოციალური და ეკონომიკური ქსოვილის შესუსტება.

2. ნარკომანია გავლენას ახდენს საზოგადოების ყველა სექტორზე და ყველა ქვეყანაზე, განურჩევლად მათი განვითარების დონისა. ამიტომ, მოთხოვნის შემცირების პოლიტიკა და პროგრამები უნდა მოიცავდეს საზოგადოების ყველა სექტორს.

3. ნარკომანიის მზარდი გლობალური პრობლემა განპირობებულია სწრაფად ცვალებადი სოციალურ-ეკონომიკური პირობებით, ასევე გაზრდილი მიწოდებით და ნარკოტიკების ბაზარზე და მოთხოვნის გაზრდილი ძალისხმევით. ნარკოტიკების მოხმარების, მიწოდებისა და გავრცელების შაბლონებისა და ტენდენციების ცვლილება კიდევ უფრო ართულებს პრობლემას. სოციალურ-ეკონომიკური ფაქტორების მუდმივი გამწვავება ზრდის მოსახლეობის, განსაკუთრებით ახალგაზრდების დაუცველობას, ასევე ნარკოტიკების მოხმარებისა და ნარკოტიკებთან დაკავშირებული რისკის ქცევის ალბათობას.

4. მთავრობებმა გააკეთეს და განაგრძობენ აქტიურ ძალისხმევას ყველა დონეზე ნარკოტიკების უკანონო წარმოების, ვაჭრობისა და გავრცელების აღკვეთის მიზნით. ნარკომანიის პრობლემის მოგვარების ყველაზე ეფექტური მიდგომა მდგომარეობს აქტივობების ინტეგრირებულ, დაბალანსებულ და თანმიმდევრულ განხორციელებაში, მათ შორის მიწოდების კონტროლისა და მოთხოვნის შემცირების მიზნით ურთიერთგამძლიერებელი ზომებისა და გაზიარებული პასუხისმგებლობის პრინციპის სწორად გამოყენების მიზნით. რაც ახლა საჭიროა არის ჩვენი ძალისხმევის გააქტიურება მოთხოვნის შესამცირებლად და ამ მიზნით შესაბამისი რესურსების გამოყოფისთვის.

5. ნარკოტიკებზე მოთხოვნის შემცირების პროგრამები უნდა იყოს მოთხოვნილების შემცირების ყოვლისმომცველი სტრატეგიის ნაწილი ბოროტად გამოყენების ყველა ნივთიერებაზე. ასეთი პროგრამები უნდა იყოს ინტეგრირებული, რათა ხელი შეუწყოს ყველა დაინტერესებულ მხარეს შორის თანამშრომლობას, უნდა მოიცავდეს შესაბამისი ინტერვენციების ფართო სპექტრს, ხელი უნდა შეუწყოს ინდივიდების, ოჯახებისა და თემების ჯანმრთელობასა და სოციალურ კეთილდღეობას და უნდა შეამციროს ნარკოტიკების მოხმარების მავნე ზემოქმედება ინდივიდებზე. და საზოგადოება ზოგადად.

6. ეს დეკლარაცია არის მნიშვნელოვანი ინიციატივა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ნარკოტიკების ბოროტად გამოყენების ათწლეულის ფარგლებში, რომელიც მოიცავს 1991-2000 წლებს. ის ეხმაურება საერთაშორისო ინსტრუმენტის აუცილებლობას ეროვნულ, რეგიონულ და საერთაშორისო დონეზე არალეგალურ ნარკოტიკებზე მოთხოვნის წინააღმდეგ საბრძოლველად ეფექტური ღონისძიებების მიღების შესახებ. იგი შეიცავს და ავითარებს რიგი შესაბამისი საერთაშორისო კონვენციებისა და რეკომენდაციების დებულებებს, რომლებიც მითითებულია ამ დეკლარაციის დანართში.

II. ვალდებულებები

7. ჩვენ, გაეროს წევრი სახელმწიფოები,

(ა) ვალდებულება ვიყოთ, რომ ჩვენს საქმიანობაში ვიხელმძღვანელოთ ნარკოტიკებზე მოთხოვნის შემცირების სახელმძღვანელო პრინციპების შესახებ დეკლარციით;

ბ) გადამწყვეტი ზომების მიღება პოლიტიკურ, სოციალურ, ჯანდაცვის და საგანმანათლებლო სფეროებში, რათა გამოიყოს თანხები მოთხოვნის შემცირების პროგრამებისთვის, რაც ხელს შეუწყობს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პრობლემების შემსუბუქებას, ინდივიდების ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის გაუმჯობესებას, სოციალურ-ეკონომიკურ ინტეგრაციას, ოჯახს. დაკავშირება და უსაფრთხო გარემოს შექმნა თემებში;

გ) შეთანხმდნენ დაბალანსებული ზომების მიღებაზე რეგიონთაშორისი და საერთაშორისო თანამშრომლობის ხელშეწყობის მიზნით მიწოდების კონტროლისა და მოთხოვნის შესამცირებლად;

(დ) გაეროს 1988 წლის ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების უკანონო ვაჭრობის წინააღმდეგ კონვენციის მე-14 მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებული ზომები, რომელიც, inter alia, ითვალისწინებს, რომ მხარეები მიიღებენ „შესაბამის ზომებს, რომლებიც მიზნად ისახავს აღმოფხვრას ან შემცირებას. ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების უკანონო მოთხოვნა“ და შეიძლება დადოს ორმხრივი ან მრავალმხრივი შეთანხმებები ან მიაღწიოს შეთანხმებებს, რომლებიც მიზნად ისახავს ამგვარი მოთხოვნის აღმოფხვრას ან შემცირებას.

III. გაიდლაინები

8. შემდეგი პრინციპები უნდა წარმართავდეს ნარკომანიის კონტროლის ეროვნული და საერთაშორისო სტრატეგიების მოთხოვნის შემცირების კომპონენტის შემუშავებას გაეროს წესდების პრინციპებისა და საერთაშორისო სამართლის პრინციპების შესაბამისად და, კერძოდ, უზრუნველყოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის პატივისცემა. სახელმწიფოების, ადამიანის უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების, და ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციების პრინციპების2 და გაზიარებული პასუხისმგებლობის პრინციპის დაცვა:

ა) უნდა არსებობდეს დაბალანსებული მიდგომა მოთხოვნის შემცირებისა და მიწოდების შემცირების ღონისძიებების განხორციელების მიმართ, როგორც ნარკომანიის პრობლემის მოგვარების ინტეგრირებული მიდგომის ნაწილი;

ბ) მოთხოვნის შემცირების ზომები:

1) მიზნად ისახავს ნარკოტიკების მოხმარების პრევენციას და ნარკოტიკების მოხმარების გვერდითი ეფექტების შემცირებას;

2) უზრუნველყოს და წაახალისოს ინდივიდების აქტიური და შეთანხმებული მონაწილეობა საზოგადოების დონეზე ზოგადად და განსაკუთრებული რისკის სიტუაციებში, განსაკუთრებით მათი გეოგრაფიული მდებარეობის, ეკონომიკური პირობების ან ნარკომანთა შედარებით მაღალი პოპულაციის გათვალისწინებით;

3) იყოს კულტურულად და გენდერულად მგრძნობიარე;

4) ხელი შეუწყოს ხელსაყრელი გარემოს შექმნას და შენარჩუნებას.

IV. მოქმედებისკენ მოწოდება

ა პრობლემის შეფასება

9. მოთხოვნის შემცირების პროგრამები უნდა ეფუძნებოდეს მოსახლეობაში ნარკოტიკების მოხმარებისა და ბოროტად გამოყენებისა და ნარკოტიკებთან დაკავშირებული პრობლემების ხასიათისა და მასშტაბის რეგულარულ შეფასებას. ეს აუცილებელია ნებისმიერი განვითარებადი ტენდენციების გამოსავლენად. შეფასებები უნდა განხორციელდეს სახელმწიფოების მიერ ყოვლისმომცველი, სისტემატური და რეგულარულად და დაფუძნებული იყოს შესაბამისი კვლევების შედეგებზე, გეოგრაფიული მოსაზრებების გათვალისწინებით, მსგავსი განმარტებების, ინდიკატორებისა და პროცედურების გამოყენებით ნარკომანიის მდგომარეობის შესაფასებლად. მოთხოვნის შემცირების სტრატეგიები უნდა ეფუძნებოდეს კვლევის მტკიცებულებებს, ისევე როგორც წარსული პროგრამებიდან მიღებულ გაკვეთილებს. ეს სტრატეგიები უნდა ითვალისწინებდეს მეცნიერულ მიღწევებს ამ სფეროში, რომელიც შეესაბამება არსებულ ხელშეკრულებით ვალდებულებებს, ეროვნული კანონმდებლობისა და ნარკოტიკების ბოროტად გამოყენების კონტროლის სამომავლო მოქმედებების ყოვლისმომცველ მულტიდისციპლინურ გეგმას3.

ბ. ზომები პრობლემის გადასაჭრელად

10. მოთხოვნის შემცირების პროგრამები უნდა მოიცავდეს პრევენციის ყველა სფეროს, ნარკოტიკების საწყისი მოხმარების პრევენციიდან ნარკომანიის უარყოფითი ჯანმრთელობისა და სოციალური შედეგების შემცირებამდე. ისინი უნდა მოიცავდეს ინფორმაციას, განათლებას, საჯარო განათლებას, ადრეულ ჩარევას, კონსულტაციას, მკურნალობას, რეაბილიტაციას, რეციდივის პრევენციას, შემდგომ და სოციალურ რეინტეგრაციას. გაჭირვებულებს უნდა მიეცეთ საშუალება მიიღონ დროული დახმარება და მიიღონ შესაბამისი სერვისები.

გ. პარტნიორობის დამყარება

11. საზოგადოების მასშტაბით პარტნიორობის მიდგომა გადამწყვეტია პრობლემის ზუსტად შეფასებისთვის, ეფექტური გადაწყვეტილებების გამოსავლენად და შესაბამისი პოლიტიკისა და პროგრამების შემუშავებისა და განხორციელებისთვის. აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია ურთიერთქმედება მთავრობებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მშობლების, მასწავლებელთა, ახალგაზრდულ და სათემო ორგანიზაციებს, ჯანდაცვის მუშაკთა ორგანიზაციებს, დამსაქმებელთა ორგანიზაციებს, მუშათა ორგანიზაციებსა და კერძო სექტორს შორის. ასეთი ურთიერთქმედება ხელს უწყობს საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებას და თემების გაძლიერებას ნარკომანიის ნეგატიურ შედეგებთან გამკლავების მიზნით. საზოგადოების საკუთრება და ინფორმირებულობა და საზოგადოების მობილიზაცია აუცილებელია მოთხოვნის შემცირების სტრატეგიების მდგრადობის უზრუნველსაყოფად.

12. მოთხოვნის შემცირების მცდელობები უნდა იყოს უფრო ფართო სოციალური და ჯანდაცვის პოლიტიკისა და პრევენციული განათლების პროგრამების ნაწილი. აუცილებელია ისეთი პირობების შექმნა და შენარჩუნება, რომლითაც ჯანსაღი ცხოვრების წესის არჩევანი მიმზიდველი და ხელმისაწვდომი გახდება. ნარკოტიკებზე მოთხოვნის შემცირების მცდელობები უნდა იყოს უფრო ფართო სოციალური პოლიტიკის მიდგომის ნაწილი, რომელიც ხელს უწყობს სინერგიას სხვადასხვა სექტორებს შორის. ასეთი ძალისხმევა უნდა იყოს ყოვლისმომცველი, მრავალმხრივი და თანმიმდევრული და უნდა იყოს სოციალური და საჯარო პოლიტიკის ნაწილი, რომელსაც აქვს გავლენა ზოგადად ადამიანების ჯანმრთელობასა და სოციალურ-ეკონომიკურ კეთილდღეობაზე.

დ. განსაკუთრებულ საჭიროებებზე ფოკუსირება

13. მოთხოვნის შემცირების პროგრამები უნდა იყოს შემუშავებული, რათა დააკმაყოფილოს როგორც ზოგადი მოსახლეობის, ასევე მოსახლეობის კონკრეტული ჯგუფების საჭიროებები, განსაკუთრებული ყურადღების მიქცევით ახალგაზრდობაზე. ასეთი პროგრამები უნდა იყოს ეფექტური, ადეკვატური და ხელმისაწვდომი მაღალი რისკის ჯგუფებისთვის, გენდერული, კულტურული და საგანმანათლებლო განსხვავებების გათვალისწინებით.

14. იმისათვის, რომ ხელი შეუწყოს დამნაშავეების სოციალურ რეინტეგრაციას, რომლებიც ბოროტად იყენებენ ნარკოტიკებს, სადაც ეს შესაფერისია და შეესაბამება წევრი სახელმწიფოების ეროვნულ კანონებსა და პოლიტიკას, მთავრობებმა უნდა განიხილონ ნარკომომხმარებლებისთვის ზომების შემოღება, რომლებიც მიმართულია მკურნალობაზე, განათლებაზე, შემდგომ, რეაბილიტაციაზე და სოციალური რეინტეგრაცია. საჭიროების შემთხვევაში, წევრმა სახელმწიფოებმა უნდა განავითარონ სისხლის სამართლის სისტემის შესაძლებლობები, რათა დაეხმაროს ნარკომომხმარებლებს განათლების, მკურნალობისა და რეაბილიტაციის სფეროებში. ყოველივე ამის გათვალისწინებით, მჭიდრო თანამშრომლობა სისხლის სამართლის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სისტემებს შორის უნდა დამყარდეს და წახალისდეს.

ე. მკაფიო კომუნიკაციის ფოკუსი

15. საგანმანათლებლო და პრევენციის პროგრამებში გამოყენებული ინფორმაცია უნდა იყოს მკაფიო, მტკიცებულებებზე დაფუძნებული და სანდო, კულტურულად შესაბამისი, დროული და, სადაც ეს შესაძლებელია, შემოწმებული შესაბამის სამიზნე პოპულაციაში. ყველა ძალისხმევა უნდა იქნას გამოყენებული საიმედოობის უზრუნველსაყოფად, სენსაციალიზმის თავიდან ასაცილებლად, ნდობის გასაუმჯობესებლად და ეფექტურობის გაზრდისთვის. სახელმწიფოებმა, მედიასთან თანამშრომლობით, უნდა იზრუნონ საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებაზე ნარკოტიკების მოხმარების საფრთხეების შესახებ და გაავრცელონ პრევენციული ინფორმაცია ფართო საზოგადოებაში ნარკოტიკების მოხმარების ხელშეწყობისგან განსხვავებით.

ვ. გამოცდილებაზე დაყრდნობით
​
16. სახელმწიფოებმა სათანადო ყურადღება უნდა მიაქციონ პოლიტიკის შემქმნელთა და პროგრამის დამგეგმავებს, ასევე პრაქტიკოსთა ტრენინგს მოთხოვნის შემცირების სტრატეგიებისა და პროგრამების შემუშავების, განხორციელებისა და შეფასების ყველა ასპექტში. ეს სტრატეგიები და პროგრამები უნდა იყოს რეგულარული და მიმართული უნდა იყოს მათი მონაწილეების საჭიროებების დაკმაყოფილებაზე.

17. სტრატეგიები და კონკრეტული ინტერვენციები მოთხოვნის შესამცირებლად გულდასმით უნდა შეფასდეს მათი ეფექტურობის დასადგენად და გასაუმჯობესებლად. ასეთი შეფასებები უნდა იყოს კულტურულად შესაბამისი და შესაბამისი პროგრამის ბუნებასთან. ამ შეფასებების შედეგები ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ყველა დაინტერესებული მხარისთვის.