სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობის ძირითადი პრინციპები

სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობის ძირითადი პრინციპები -

​მიღებულია გაეროს მეშვიდე კონგრესის მიერ დანაშაულის პრევენციისა და დამნაშავეთა მოპყრობის შესახებ, რომელიც გაიმართა მილანში 1985 წლის 26 აგვისტოდან 6 სექტემბრამდე და დამტკიცდა გენერალური ასამბლეის 1985 წლის 29 ნოემბრის 40/32 და 1985 წლის 13 დეკემბრის 40/146 რეზოლუციებით.

ვინაიდან გაეროს წესდებაში მსოფლიოს ხალხები ადასტურებენ, inter alia, მათ გადაწყვეტილებას დაამყარონ ისეთი პირობები, რომლითაც სამართლიანობა შეიძლება შენარჩუნდეს საერთაშორისო თანამშრომლობის მისაღწევად ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე ადამიანის უფლებებისა და ძირითადი თავისუფლებების პატივისცემის ხელშეწყობისა და წახალისების მიზნით,

ვინაიდან ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია ამტკიცებს კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპებს, უდანაშაულობის პრეზუმფციას და კანონით შექმნილი კომპეტენტური, დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი სასამართლოს მიერ სამართლიანი და საჯარო მოსმენის უფლებას,

ვინაიდან საერთაშორისო პაქტი ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების და სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ ორივე გარანტიას იძლევა ამ უფლებების განხორციელებას, და გარდა ამისა, სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ პაქტი დამატებით გარანტიას იძლევა სასამართლოს უფლებას ზედმეტი შეფერხების გარეშე,

ვინაიდან ხშირად ჯერ კიდევ არსებობს უფსკრული ამ პრინციპების საფუძველში არსებულ ხედვასა და რეალურ სიტუაციას შორის,

ვინაიდან მართლმსაჯულების ორგანიზება და განხორციელება ყველა ქვეყანაში უნდა იყოს შთაგონებული ამ პრინციპებით და ძალისხმევა უნდა განხორციელდეს მათი სრულად რეალიზებისთვის,

ვინაიდან სასამართლო უფლებამოსილების განხორციელების წესები უნდა მიზნად ისახავდეს მოსამართლეებს საშუალება მისცენ იმოქმედონ ამ პრინციპების შესაბამისად,

ვინაიდან მოსამართლეებს ეკისრებათ საბოლოო გადაწყვეტილება მოქალაქეთა სიცოცხლეზე, თავისუფლებებზე, უფლებებზე, მოვალეობებსა და ქონებაზე,

ვინაიდან გაეროს მეექვსე კონგრესმა დანაშაულის პრევენციისა და დამნაშავეებთან მოპყრობის შესახებ, თავისი რეზოლუციით 16, მოუწოდა დანაშაულის პრევენციისა და კონტროლის კომიტეტს, თავის პრიორიტეტებს შორის შეიტანოს მითითებების შემუშავება მოსამართლეთა დამოუკიდებლობასთან და შერჩევასთან დაკავშირებით, მოსამართლეთა და პროკურორთა პროფესიული მომზადება და სტატუსი,

ვინაიდან, შესაბამისად, მიზანშეწონილია, რომ პირველ რიგში განიხილებოდეს მოსამართლეთა როლი მართლმსაჯულების სისტემასთან დაკავშირებით და მათი შერჩევის, ტრენინგისა და ქცევის მნიშვნელობა,

შემდეგი ძირითადი პრინციპები, რომლებიც ჩამოყალიბებულია წევრი სახელმწიფოების დასახმარებლად სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფისა და ხელშეწყობის საქმეში, მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული და პატივს სცემენ მთავრობებს მათი ეროვნული კანონმდებლობისა და პრაქტიკის ფარგლებში. , აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლების წევრები და ზოგადად საზოგადოება. პრინციპები ჩამოყალიბდა პრინციპულად პროფესიონალი მოსამართლეების გათვალისწინებით, მაგრამ ისინი თანაბრად, საჭიროებისამებრ, ვრცელდება მოსამართლეებზე, სადაც ისინი არსებობენ.

​სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობა

1. სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობა გარანტირებულია სახელმწიფოს მიერ და გათვალისწინებულია ქვეყნის კონსტიტუციაში ან კანონში. ყველა სამთავრობო და სხვა ინსტიტუტის მოვალეობაა პატივი სცენ და დაიცვან სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობა.

2. სასამართლო ხელისუფლება წყვეტს მათ წინაშე არსებულ საკითხებს მიუკერძოებლად, ფაქტების საფუძველზე და კანონის შესაბამისად, ყოველგვარი შეზღუდვის, არასათანადო გავლენის, წახალისების, ზეწოლის, მუქარის ან ჩარევის გარეშე, პირდაპირი თუ ირიბი, ნებისმიერი კუთხიდან ან რაიმე მიზეზით.

3. სასამართლო ხელისუფლებას აქვს იურისდიქცია სასამართლო ხასიათის ყველა საკითხზე და აქვს ექსკლუზიური უფლებამოსილება გადაწყვიტოს, არის თუ არა კანონით განსაზღვრული მის კომპეტენციაში მოცემული საკითხი.

4. არ უნდა მოხდეს სასამართლო პროცესში არასათანადო ან დაუსაბუთებელი ჩარევა და არც სასამართლოს გადაწყვეტილებები ექვემდებარება გადასინჯვას. ეს პრინციპი არ ზიანს აყენებს სასამართლო განხილვას ან კომპეტენტური ორგანოების მიერ სასამართლო ხელისუფლების მიერ დაკისრებული სასჯელის შემსუბუქებას ან შემსუბუქებას კანონის შესაბამისად.

5. ყველას აქვს უფლება განიხილოს რიგითი სასამართლოები ან ტრიბუნალები დადგენილი სამართლებრივი პროცედურების გამოყენებით. ტრიბუნალები, რომლებიც არ გამოიყენებენ სასამართლო პროცესის სათანადოდ დადგენილ პროცედურებს, არ უნდა შეიქმნას ჩვეულებრივი სასამართლოების ან სასამართლო ტრიბუნალების იურისდიქციის გადასატანად.

6. სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობის პრინციპი ანიჭებს უფლებას და მოითხოვს სასამართლოს, უზრუნველყოს სასამართლო პროცესის სამართლიანად წარმართვა და მხარეთა უფლებების დაცვა.

7. თითოეული წევრი სახელმწიფოს მოვალეობაა უზრუნველყოს ადეკვატური რესურსები, რათა სასამართლო ხელისუფლებამ შეძლოს სათანადოდ შეასრულოს თავისი ფუნქციები.

გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლება
8. ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციის შესაბამისად, სასამართლო ხელისუფლების წევრები სხვა მოქალაქეების მსგავსად, უფლება აქვთ გამოხატვის, რწმენის, გაერთიანებისა და შეკრების თავისუფლებას; თუმცა, იმ პირობით, რომ ასეთი უფლებების განხორციელებისას მოსამართლეები ყოველთვის უნდა მოიქცნენ ისე, რომ შეინარჩუნონ თავიანთი თანამდებობის ღირსება და სასამართლო ხელისუფლების მიუკერძოებლობა და დამოუკიდებლობა.

9. მოსამართლეებს შეუძლიათ თავისუფლად შექმნან და შეუერთდნენ მოსამართლეთა გაერთიანებებს ან სხვა ორგანიზაციებს, რათა წარმოადგინონ თავიანთი ინტერესები, ხელი შეუწყონ მათ პროფესიულ მომზადებას და დაიცვან სასამართლო დამოუკიდებლობა.

კვალიფიკაცია, შერჩევა და ტრენინგი
10. მოსამართლეობისთვის არჩეული პირები უნდა იყვნენ პატიოსანი და ქმედუნარიანი პირები, რომლებსაც აქვთ შესაბამისი განათლება ან კვალიფიკაცია სამართალში. მოსამართლეების შერჩევის ნებისმიერი მეთოდი დაცული უნდა იყოს არასათანადო მოტივებით მოსამართლეების დანიშვნისგან. მოსამართლეთა შერჩევისას არ უნდა მოხდეს პირის დისკრიმინაცია რასის, ფერის, სქესის, რელიგიის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულების, ეროვნული ან სოციალური წარმომავლობის, ქონების, დაბადების ან სტატუსის გამო, გარდა მოთხოვნისა, რომ კანდიდატი რადგან სასამართლო თანამდებობა უნდა იყოს შესაბამისი ქვეყნის მოქალაქე, არ უნდა ჩაითვალოს დისკრიმინაციულად.

სამსახურის პირობები და ვადა

11. მოსამართლეთა უფლებამოსილების ვადა, მათი დამოუკიდებლობა, უსაფრთხოება, შესაბამისი ანაზღაურება, სამსახურის პირობები, პენსია და საპენსიო ასაკი სათანადოდ არის უზრუნველყოფილი კანონით.

12. მოსამართლეებს, დანიშნული თუ არჩეული, უნდა ჰქონდეთ გარანტირებული უფლებამოსილება სავალდებულო საპენსიო ასაკამდე ან მათი უფლებამოსილების ვადის გასვლამდე, ასეთის არსებობის შემთხვევაში.

13. მოსამართლეთა დაწინაურება, სადაც ასეთი სისტემა არსებობს, უნდა ეფუძნებოდეს ობიექტურ ფაქტორებს, კერძოდ შესაძლებლობებს, კეთილსინდისიერებას და გამოცდილებას.

14. საქმეების გადაცემა იმ სასამართლოში მოსამართლეებისთვის, რომელსაც ისინი ეკუთვნიან, არის სასამართლო ადმინისტრაციის შიდა საქმე.

პროფესიული საიდუმლოება და იმუნიტეტი

15. სასამართლო სისტემა შეკრული უნდა იყოს პროფესიული საიდუმლოებით მათი მსჯელობისა და კონფიდენციალური ინფორმაციის მიმართ, რომელიც მიღებულია მათი მოვალეობის შესრულებისას, გარდა საჯარო სამართალწარმოების დროს და არ არის იძულებული, მისცეს ჩვენება ასეთ საკითხებზე.

16. ყოველგვარი დისციპლინური პროცედურის ან სახელმწიფოსგან გასაჩივრების ან კომპენსაციის უფლების შელახვის გარეშე, ეროვნული კანონმდებლობის შესაბამისად, მოსამართლეები უნდა სარგებლობდნენ პირადი იმუნიტეტით სამოქალაქო სარჩელებისგან ფულადი ზიანის ანაზღაურების გამო არასათანადო ქმედებების ან უმოქმედობისთვის მათი სასამართლო ფუნქციების განხორციელებისას. .

დისციპლინა, შეჩერება და მოხსნა

17. ბრალდება ან საჩივარი მოსამართლის მიმართ მის მოსამართლეობასა და პროფესიულ შესაძლებლობებში განიხილება დაჩქარებულად და სამართლიანად შესაბამისი პროცედურით. მოსამართლეს აქვს სამართლიანი მოსმენის უფლება. საქმის საწყის ეტაპზე განხილვა კონფიდენციალურია, თუ მოსამართლის სხვა მოთხოვნა არ არის.

18. მოსამართლეები ექვემდებარებიან შეჩერებას ან გათავისუფლებას მხოლოდ ქმედუუნარობის ან ქცევის გამო, რაც მათ უვარგისს ხდის თავიანთი მოვალეობების შესასრულებლად.

19. ყველა დისციპლინური, შეჩერების ან გათავისუფლების პროცესი განისაზღვრება მოსამართლეების ქცევის დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად.

20. გადაწყვეტილებები დისციპლინური, შეჩერების ან გათავისუფლების საქმის წარმოებაში უნდა ექვემდებარებოდეს დამოუკიდებელ განხილვას. ეს პრინციპი არ შეიძლება გავრცელდეს უმაღლესი სასამართლოს და საკანონმდებლო ორგანოს გადაწყვეტილებებზე იმპიჩმენტის ან მსგავსი პროცესის დროს.

​