გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის მიშელ ბაჩელეტის განცხადება

2021 წლის 31 აგვისტო

მივესალმები ყველას და მადლობას გიხდით შესაძლებლობისთვის, რომ საშუალება მაქვს გამოთქვა მნიშვნელოვანი მოსაზრებები, რომელიც ეხება ადამიანის უსაფრთხოებასა და ადამიანის უფლებებს შორის ურთიერთობას.

რა არის ადამიანის უსაფრთხოება?

უსაფრთხოების ტრადიციული ცნება, რომელიც ძირითადად ცივი ომის დროს ჩამოყალიბდა, პირველ რიგში ასოცირდებოდა სახელმწიფოს შესაძლებლობასთან გაეძლო გარე საფრთხეებს; ამჟამად, ადამიანის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, განვითარება, სიღარიბის აღმოფხვრა და სოციალური თანასწორობის მიღწევა სულ უფრო მეტად უკავშირდება კონფლიქტების დასრულებას, მშვიდობის დამყარებას და სახელმწიფოებრიობის მშენებლობას ... ადამიანების ინტერესები, ან მთელი კაცობრიობის ინტერესები, იძენს ცენტრალურ მნიშვნელობას."

ჰაერი, რომელსაც ჩვენ ვსუნთქავთ, ჩვენი ეკოსისტემები, ინფრასტრუქტურა, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა - ჩვენ ვიზიარებთ ამ სარგებელს. სამხედრო შეჭრა, შიდა შეიარაღებული კონფლიქტები და სახელმწიფო უსაფრთხოების სხვა ტრადიციული საფრთხეები, რა თქმა უნდა, შეიძლება იყოს საზიანო, მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი საფრთხე, რომლის წინაშეც საზოგადოება შეიძლება აღმოჩნდეს. COVID-19 პანდემიამ აჩვენა ეს, კლიმატის ცვლილების, დაბინძურების და ბიომრავალფეროვნების დაკარგვის კიდევ უფრო დიდ საფრთხესთან ერთად. პირდაპირ და არაპირდაპირ, ისინი ძირს უთხრიან სამყაროს.

ნება მომეცით კონკრეტული მაგალითი მოგიყვანოთ. საჰელის რეგიონი, განსაკუთრებით ბურკინა ფასო, მალი და ნიგერი განიცდის მძიმე სამხედრო კონფლიქტს, რომელიც განაგრძობს გაფართოებას. დღეს, UNHCR– ის შეფასებით, რეგიონში 4 მილიონზე მეტი ადამიანი იძულებულია დატოვოს საკუთარი სახლები და ჰუმანიტარული მდგომარეობა კრიტიკული ხდება.

სტიქიურმა კატასტროფებმა და კლიმატის ცვლილებამ გაამძაფრა ეს კრიზისი და ხელი შეუწყო გაუდაბნოებას, გახანგრძლივებული გვალვები, რასაც მოჰყვა წყალდიდობები და არათანაბარი წვდომა ბუნებრივ რესურსებზე. საჰელის რეგიონი გლობალური დათბობით უფრო მეტად განიცდის, ვიდრე სხვა რეგიონები. სურსათის დეფიციტს თან ახლავს ბუნებრივი რესურსების ცუდი მართვა და სუსტი სამთავრობო ინსტიტუტები.
რესურსების ნაკლებობა ამძაფრებს ურთიერთობებს შორის დაძაბულობას, მათ შორის ფერმერებსა და პასტორალისტებს შორის. ამ პირობებში, კონფლიქტი ბოლო წლებში გამწვავდა. მცირე იარაღი ფართოდ არის გავრცელებული რეგიონში და თავდაცვითი ჯგუფები სწრაფად იქმნება. შეცდომა იქნება იმის დაჯერება, რომ კონფლიქტის მთავარი მიზეზი სხვა რეგიონების ექსტრემისტული ჯგუფების ქმედებებია, თუმცა მათ რა თქმა უნდა ითამაშეს როლი. მიუხედავად იმისა, რომ ამ კონფლიქტის გამომწვევ მიზეზებს შეიძლება ეწოდოს "არატრადიციული", ისინი საფრთხეს უქმნიან ეროვნულ და რეგიონულ უსაფრთხოებას. ამავე დროს, მე მჯერა, რომ ზოგადად, ამ მიზეზების აღმოფხვრა შესაძლებელია.

მაშ, როგორ შეგვიძლია თავიდან ავიცილოთ უსაფრთხოების ეს არატრადიციული საფრთხეები? გასული ათწლეულების განმავლობაში, მნიშვნელოვანი დაბრკოლებების მიუხედავად, სულ უფრო მეტად აღიარებულია, რომ ადამიანის უფლებები არის მშვიდობის მშენებლობის საფუძველი.
კონფლიქტების პრევენციასთან დაკავშირებული უსაფრთხოების ტრადიციული გაგების გათვალისწინებით, უნდა აღინიშნოს, რომ ადამიანის უფლებები არ არის იდეალი, რომელიც უნდა იქნას დაცული მხოლოდ კონფლიქტის დასრულების შემდეგ. ისინი არ არის გათვალისწინებული მხოლოდ მას შემდეგ, რაც განვითარება საბოლოოდ უზრუნველყოფილია. ადამიანის უფლებათა პატივისცემის ზომები უზრუნველყოფს დაცვას კონფლიქტისა და ძალადობისგან და ურთიერთდაკავშირებული და ურთიერთგამამტკიცებელი მშვიდობის, უსაფრთხოების და განვითარების საყრდენებია.

მშვიდობისა და განვითარების ეფექტური ძალისხმევა უნდა ეხებოდეს კრიტიკულ საკითხებს, როგორიცაა დაუსჯელობა, დისკრიმინაცია, უთანასწორობა, კორუფცია და რეპრესია. 2005 წლის მსოფლიო სამიტზე ითქვა: "მშვიდობის გარეშე ვერ იქნება განვითარება, განვითარების გარეშე ვერ იქნება მშვიდობა, ადამიანის უფლებების პატივისცემის გარეშე არ იქნება მშვიდობა ან განვითარება".

მიუხედავად ადამიანის უფლებების როლის ასეთი ფართოდ აღიარებისა, უფრო ძლიერი და მდგრადი ეკონომიკისა და საზოგადოების მშენებლობაში, როგორც ეს COVID-19 პანდემიამ აჩვენა, ადამიანის უფლებების უზრუნველყოფა არ იყო პრიორიტეტი მრავალი ათეული წლის განმავლობაში.

ვიწრო პოლიტიკურ ინტერესებზე დაფუძნებულმა მიდგომამ და ეკონომიკური ზრდის შეზღუდულმა გაგებამ გამოიწვია ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სისტემების რესურსების ნაკლებობა. დისკრიმინაციის დამკვიდრებულმა პრაქტიკამ ხელი შეუშალა ქალებს და ცალკეულ თემებს ისარგებლონ განვითარების სარგებელით და ამით დაასუსტეს საზოგადოება მთლიანად. გარემოს განადგურება - ხშირად იმ საზოგადოების საზიანოდ, რომლებისთვისაც ბუნება არის მათი საარსებო წყარო - გამოიწვია საფრთხეების რიცხვის ზრდა, მათ შორის ახალ ინფექციურ დაავადებებთან დაკავშირებული.

ახალი შტამების გაჩენა, COVID-19– ის საწინააღმდეგო ვაქცინებზე წვდომის დეფიციტი  ძირს უთხრის ყველას ძალისხმევას. გლობალური ვაქცინაციის უუნარობა, რა თქმა უნდა, კიდევ ერთი საფრთხეა ადამიანის უსაფრთხოებისთვის: მას ნეგატიურ შედეგებს მოაქვს ყველა ჩვენგანისთვის.

ამრიგად, COVID-19– ის პანდემიამ ხაზი გაუსვა არასტაბილურობას, რაც არის მოკლევადიანი პოლიტიკისა და იგნორირების შედეგი, ჩვენი საზოგადოებების ურთიერთდაკავშირებული განვითარება და კოლექტიური მოქმედების მექანიზმების ადაპტირების აუცილებლობა დღევანდელ საფრთხეებთან საბრძოლველად. არცერთ პოლიტიკოსს არ შეუძლია იგნორირება გაუკეთოს მზარდ გარემოსდაცვით მდგომარეობას, რომელიც საფრთხეს უქმნის ადამიანის უფლებებს და ადამიანის უსაფრთხოებას უპრეცედენტო მასშტაბით.
როგორ შეგვიძლია გავუმკლავდეთ ამ ხარვეზებს და დაბრკოლებებს პანდემიისგან გამოჯანმრთელების დასაჩქარებლად და ადამიანის უსაფრთხოების სხვა საფრთხეების, მათ შორის კლიმატის საკითხის მოსაგვარებლად?

COVID-19– მა აჩვენა, რომ ჯანმრთელობა თამაშობს ცენტრალურ როლს ჩვენი ცხოვრების ყველა ასპექტში. და რომ ჯანმრთელობის უთანასწორობა გამოწვეულია ჯანმრთელობის პოლიტიკით. საჭიროა ქმედებები, რათა უზრუნველყოს ჯანმრთელობის საყოველთაო გაშუქება  საზოგადოების მონაწილეობით, განსაკუთრებით პანდემიით დაზარალებულთათვის.

გამოწვევების გადასაჭრელად, რომლებიც გაამწვავა პანდემიამ, ჩვენ უნდა გავზარდოთ ინვესტიცია საყოველთაო სოციალურ დაცვაზე და უნდა ვუზრუნველყოთ საზოგადოების მონაწილეობა გადაწყვეტილებების მიღებაში, რაც გაზრდის ნდობას და განახორციელებს უფრო ეფექტურ პოლიტიკას. როგორც გაეროს გენერალურმა მდივანმა თქვა, ჩვენ გვჭირდება ახალი სოციალური კონტრაქტი  მთავრობასა და ხალხს შორის.

ბევრმა მთავრობამ დროებით გააფართოვა სოციალური დახმარების სქემები, როგორც COVID-19-ზე რეაგირების ნაწილი. უთანასწორობის ზრდის შესაჩერებლად, ეს ზომები უნდა გახდეს მუდმივი. სოციალური დაცვის პოლიტიკა უნდა ითვალისწინებდეს ფორმალურ დასაქმებულთა, არაფორმალურ სექტორში მომუშავე პირების, ასევე არასამუშაო პირების - განსაკუთრებით ქალების მარგინალიზებული ჯგუფების ინტერესებს.
ახალმა სოციალურმა კონტრაქტმა უნდა უზრუნველყოს შემოსავლის, სიმდიდრისა და რესურსების უფრო სამართლიანი განაწილება. აუცილებელია ზომების მიღება გადანაწილებისთვის (მინიმალური ხელფასი, შრომის უფლებები, მომხმარებელთა დაცვა), საჯარო მომსახურების დაფინანსების ქრონიკული უკმარისობის პრობლემის გადასაჭრელად.

მმართველობის ინსტიტუტების რეფორმა შეიძლება საჭირო გახდეს წვდომის, ძალაუფლების, სიმდიდრისა და შესაძლებლობების უფრო სამართლიანი განაწილების უზრუნველსაყოფად. ეფექტური, მუდმივი და უსაფრთხო არხები რაც შეიძლება ფართო მონაწილეობისათვის უნდა ჩაითვალოს, როგორც გადამწყვეტი ღონისძიებები მსოფლიოს ყველა რეგიონისათვის.

ჩვენ ასევე უნდა დავამთავროთ სტრუქტურული და სისტემური დისკრიმინაცია, რომელიც ზიანს აყენებს მილიონობით ადამიანს და აფერხებს ნებისმიერი საზოგადოების განვითარებას.

დღეს, როდესაც ჩვენ ვხვდებით ადამიანთა საქმიანობის დამანგრეველ გავლენას ჩვენს პლანეტაზე, ჭეშმარიტად ეფექტური შემარბილებელი და ადაპტაციის პოლიტიკა იქნება პოლიტიკა, რომელიც გააძლიერებს ქალებს, ძირძველ ხალხებს და სხვა დისკრიმინირებულ ჯგუფებს და დაუცველ ადგილებში მცხოვრებ ადამიანებს. ამისათვის მთავრობებმა უნდა აღიარონ სტრუქტურული ფაქტორები, რომლებიც ამძაფრებს ამ თემების დაუცველობას გარემოსდაცვითი გამოწვევების მიმართ, ჩაერთონ მათ გადაწყვეტილებების მოძიებაში და მიიღონ რესურსები მათი უფლებების უზრუნველსაყოფად.

ჩვენ უკვე ვგრძნობთ კლიმატის ცვლილების გავლენას ყოველდღიურ ცხოვრებაში. მთავრობების დაუყოვნებლივ თამამი და ინოვაციური მოქმედება, მათ შორის აუცილებელი რესურსების უზრუნველყოფა, საჭიროა პლანეტის და ყველა ჩვენგანის დასაცავად. ადამიანის უფლებებზე გარემოს განადგურების გავლენის გათვალისწინებით, ეს არის არა მხოლოდ აუცილებლობა, არამედ სახელმწიფოების პასუხისმგებლობაც.

კლიმატის ცვლილების მომავალი ზიანის თავიდან ასაცილებლად და კლიმატის სამართლიანობის უზრუნველსაყოფად, ჩვენ გვჭირდება კომერციული სექტორის მოტივაცია და ჩართვა. გაეროს გლობალური შეთანხმებისა და გაეროს გარემოსდაცვითი პროგრამის კლიმატზე ზრუნვის ინიციატივამ მსოფლიოს 400 -ზე მეტი კომპანია გააერთიანა, რათა მიიღონ ზომები კლიმატის კრიზისის წინააღმდეგ საბრძოლველად.

ბიზნესი პასუხისმგებელია ადამიანის უფლებების დაცვაზე გაეროს ბიზნესისა და ადამიანის უფლებების სახელმძღვანელო პრინციპების შესაბამისად. სახელმწიფოებს აქვთ პირდაპირი ვალდებულება ეფექტურად დაარეგულირონ ბიზნესი, რათა თავიდან აიცილონ ადამიანის უფლებები. მიუხედავად ამისა, ბევრ ქვეყანაში მთავრობის მხარდაჭერა და სუბსიდიები წიაღისეული საწვავის წარმოებისთვის საფრთხეს უქმნის კლიმატის მიზნების მიღწევას. მე მუდმივად ვეუბნები სახელმწიფოების წარმომადგენლებს ეროვნულ და საერთაშორისო დონეზე კოორდინირებული პოლიტიკის აუცილებლობის შესახებ ადამიანის უფლებებზე კლიმატის ცვლილების შედეგების დასაძლევად, მათ შორის ბიზნესში.

მაგრამ შესაძლებელია ამის მიღწევა? შეგვიძლია განვახორციელოთ ყველა ეს ძვირადღირებული ინიციატივა საგადასახადო შემოსავლების შემცირების ფონზე?

დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენ შეგვიძლია შევწყვიტოთ წიაღისეული საწვავის მოხმარება და მივიღოთ სხვა ზომები კლიმატის ცვლილებებთან საბრძოლველად და ეკოსისტემების დაზიანების შესამცირებლად. ჩვენ შეგვიძლია აღმოვფხვრათ სტრუქტურული დისკრიმინაცია და უზრუნველვყოთ უფრო ეფექტური მართლმსაჯულება. ჩვენ შეგვიძლია დავეხმაროთ განვითარების უფლების რეალიზაციაში, მათ შორის ყველას მიერ გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობის უფლების ადვოკატირებით. საკმარისი გადაწყვეტილებით, ერთად მოქმედებით, ჩვენ შეგვიძლია გადავდგათ ნაბიჯები ადამიანის უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების გასაუმჯობესებლად, გავაძლიეროთ ჩვენი საზოგადოებები და ავაშენოთ უკეთესი მომავალი ყველა ჩვენგანისთვის.

სახელმწიფოს შეიძლება დასჭირდეს ფისკალური სივრცის გაფართოება პროგრესული დაბეგვრის გზით, სიმდიდრის გადანაწილებისა და გადასახადების გადაუხდელობის წინააღმდეგ საბრძოლველად. ბევრი დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყანა მოითხოვს ფინანსურ და ვალების განთავისუფლებას, ასევე საერთაშორისო მხარდაჭერას გადასახადებისგან თავის არიდების და უკანონო ფინანსური ნაკადების მოსაგვარებლად.

გენერალურმა მდივანმა მოითხოვა ახალი გლობალური კურსი: ძალაუფლების, სიმდიდრისა და შესაძლებლობების უფრო სამართლიანი განაწილება გლობალურ დონეზე, რომელშიც გაერო მოქმედებს როგორც კატალიზატორი ინკლუზიურობის, თანამშრომლობისა და გრძელვადიანი ხედვისთვის და თამაშობს გამაერთიანებელ როლს.

გადაწყვეტილებები, რომლებსაც დღეს ვიღებთ, ღრმა გავლენას მოახდენს მომავალი თაობების ცხოვრებასა და უფლებებზე. აუცილებელია სამომავლო გეგმის სისტემატურად ინტეგრირება ეროვნული და საერთაშორისო ინსტიტუტების მუშაობაში.

დღეს ადამიანის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა უპირველეს ყოვლისა გლობალური ამოცანაა, რომელიც გლობალური საფრთხეების გლობალურ გადაწყვეტას მოითხოვს. დაბოლოს, აუცილებელია უფრო ეფექტურად განვახორციელოთ ჩვენ მიერ აღებული ვალდებულებები, რათა დავიცვათ სტაბილური ცხოვრება, თანასწორობა და ადამიანის უფლებები, რათა უკეთ მოვამზადოთ კაცობრიობა მომავლის საფრთხეებისათვის.

მადლობა

გაზიარება