გაეროს ანგარიში: ეკონომიკური განვითარება არ იძლევა უსაფრთხოების გარანტიას

გლობალური განვითარების პროგრესი არ იძლევა უსაფრთხოების განცდის გარანტიას. დღეს მდიდარი ქვეყნების მაცხოვრებლებიც კი თავს ნაკლებად დაცულად გრძნობენ, ვიდრე თუნდაც 10 წლის წინ. ბოლო წლებში პლანეტაზე გლობალურ დათბობასთან დაკავშირებული საფრთხეები იზრდება და COVID-19-ის პანდემიამ სიცოცხლის ხანგრძლივობის შემცირება გამოიწვია. გლობალური სოლიდარობის გარეშე ყველა ეს პრობლემა ვერ მოგვარდება.

ამის შესახებ ნათქვამია გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) ადამიანთა უსაფრთხოების ახალ ანგარიშში. მისი ავტორები, შეგროვებული მონაცემების გაანალიზების შემდეგ მივიდნენ დასკვნამდე, რომ პლანეტის ყველა მკვიდრი, როგორც მდიდარ, ისე ღარიბ ქვეყნებში, უკიდურესად დაბალი უსაფრთხოების გრძნობით ცხოვრობს.

დღეს მდიდარი ქვეყნების მაცხოვრებლები, რომლებიც სარგებლობენ ეკონომიკური განვითარების უპირატესობებით, მათ შორის განათლებისა და ჯანმრთელობის მიღწევებით, თავს ნაკლებად დაცულად გრძნობენ, ვიდრე 10 წლის წინ. ბევრი ადამიანი ცხოვრობს შფოთვის ატმოსფეროში და მომავლის შესახებ გაურკვევლობის გრძნობით.

„მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიო სიმდიდრე დღეს უფრო დიდია, ვიდრე ისტორიის ნებისმიერ დროს, ადამიანების უმეტესობა მომავალს შიშით უყურებს და ეს გრძნობა, სავარაუდოდ, პანდემიამ გააძლიერა“, - თქვა UNDP-ის ხელმძღვანელმა აჩიმ შტაინერმა.

მისი თქმით, მუდმივი ეკონომიკური ზრდისკენ სწრაფვისას კაცობრიობა აგრძელებს ბუნების განადგურებას. ვითარება უარესდება მზარდი უთანასწორობის გამო, როგორც ქვეყნებში, ასევე ქვეყნებს შორის.

„დროა დავინახოთ ის ნიშნები, რომ საზოგადოება უზარმაზარ სტრესშია და გადახედოთ რეალური პროგრესის კრიტერიუმებს. ჩვენ გვჭირდება მიზანმიმართული განვითარების მოდელი, რომელიც დაფუძნებულია ჩვენი პლანეტის დაცვასა და აღდგენაზე და ყველასთვის მდგრადი შესაძლებლობების უზრუნველყოფას“, - თქვა შტაინერმა.

ახალი მონაცემები აჩვენებს, რომ COVID-19 გლობალური სიცოცხლის ხანგრძლივობის შემცირებას ზედიზედ მეორე წელია იწვევს და კაცობრიობის საერთო განვითარებაც ეცემა. გარდა ამისა, კლიმატის ცვლილება, სავარაუდოდ, მალე გახდება სიკვდილის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი მსოფლიოში. უკვე საუკუნის ბოლომდე, დაახლოებით 40 მილიონი ადამიანი შეიძლება მოკვდეს კლიმატის ცვლილების გამო - და ეს ჯერ კიდევ ექვემდებარება სათბურის გაზების ემისიების ზომიერ შემცირებას.

ანგარიშში ჩამოთვლილია ბოლო წლების ყველაზე მწვავე პრობლემები. ეს მოიცავს საფრთხეებს, რომლებიც დაკავშირებულია ციფრულ ტექნოლოგიებთან, უთანასწორობასთან, კონფლიქტებთან და ჯანდაცვის სისტემების შეზღუდული შესაძლებლობების გამკლავებაში COVID-19 პანდემიასთან.

ანგარიშის ავტორებს მიაჩნიათ, რომ ამ პრობლემების გადასაჭრელად პოლიტიკოსები უნდა ცდილობდნენ ადამიანების დაცვას და გაძლიერებას, ასევე სოლიდარობის მზაობას. ადამიანური უსაფრთხოების გაუმჯობესებისა და განვითარების წინსვლის მცდელობები ერთმანეთთან უნდა იყოს დაკავშირებული, ანუ ერთი საკითხის გადაწყვეტამ არ უნდა გაამწვავოს სხვა.

„ანგარიშში აღნიშნულია, რომ მნიშვნელოვანი ამოცანაა საერთო უსაფრთხოებაზე დაფუძნებული გლობალური სოლიდარობის განცდის გაძლიერება. საერთო უსაფრთხოება ნიშნავს, რომ ნებისმიერი სახელმწიფო შეიძლება იყოს უსაფრთხო მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მისი მეზობლებიც დაცული არიან. და ეს აშკარად დადასტურდა მიმდინარე პანდემიის დროს: ქვეყნები დიდწილად უძლურნი იყვნენ ამ კოროვირუსის ახალი მუტაციების საზღვრებს გარეთ გავრცელების აღკვეთაში“, - თქვა გაეროს გენერალური მდივნის თანაშემწემ და გაეროს განვითარების პროგრამის კრიზისული ბიუროს დირექტორმა ასაკო ოკაიმ.

ანგარიშის ერთ-ერთი მთავარი დასკვნა არის ის, რომ უფრო განვითარებული ქვეყნები, როგორც წესი, ნაკლებად განიცდიან გლობალური შოკების შედეგებს, რაც ნიშნავს, რომ კლიმატის ცვლილება კიდევ უფრო გაამწვავებს გლობალურ უთანასწორობას.

ადამიანური უსაფრთხოების კონცეფცია პირველად დაინერგა 1994 წლის UNDP ადამიანის განვითარების ანგარიშში. 2012 წელს გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ მიიღო რეზოლუცია „ადამიანის უსაფრთხოების“ განმარტების შესახებ, სადაც გადაწყდა, რომ ადამიანის უსაფრთხოების კონცეფცია მოიცავს ადამიანების უფლებას იცხოვრონ მშვიდობიანად, თავისუფლებად და ღირსეულად, ისევე როგორც სიღარიბისა და უიმედობისგან თავისუფლებას. რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ ადამიანის უსაფრთხოების კონცეფცია აღიარებს მშვიდობის, განვითარებისა და ადამიანის უფლებებს შორის ურთიერთკავშირს და თანაბრად ითვალისწინებს სამოქალაქო, პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ უფლებებს.