შეუძლიათ თუ არა მთავრობებს, რომ შეწყვიტონ ავტორიტარულობა?

ბევრი დასავლელი დამკვირვებლისთვის ცენტრალური აზიის სახელმწიფო უზბეკეთი იშვიათი დადებითი მაგალითი იყო დებატებში იმის შესახებ, შეუძლიათ თუ არა ავტორიტარულ მთავრობებს შეცვალონ ცხოვრების წესი. ამ თვალსაზრისით, ახალი პრეზიდენტის პირობებში, უზბეკეთმა 2016 წლიდან შეწყვიტა თაღლითური სახელმწიფო, რომელიც ცნობილია თავისი პოლიტიკური პატიმრების წამებითა და მილიონობით მოქალაქის იძულებით, ბამბის კრეფა. მას მიესალმნენ ეკონომიკური ლიბერალიზაციისა და რეგიონის მეზობლების, მათ შორის ავღანეთის მიმართ გახსნილობისთვის.

ბევრმა მთავრობამ განაახლა დიპლომატიური და სავაჭრო კავშირები. გაიზარდა საერთაშორისო ინვესტიციები და მსოფლიო ბანკის პროექტები, თუმცა გლობალურ კორუფციაში ჩარევის ბრალდებები უცვლელი რჩება. წელს უზბეკეთი გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლეს ორგანოს შეუერთდა.

მთელ მსოფლიოში ძალადობრივი, მჩაგვრელი მმართველების მნიშვნელოვანი რაოდენობის გათვალისწინებით, დებატები იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იპოვონ გამოსავალი ავტორიტარული მმართველობიდან, კრიტიკულია.

უზბეკეთი გარდამტეხ მომენტშია. მთავრობამ გაატარა ადამიანის უფლებათა დაცვის რამდენიმე მნიშვნელოვანი რეფორმა, მაგრამ ქვეყანა რჩება ღრმად ავტორიტარული. უზბეკეთის ძლიერი უსაფრთხოების სახელმწიფო დაუღალავად მუშაობს, სასამართლოები და მოსამართლეები არ არიან დამოუკიდებლები, პოლიციის წამება ჩვეულებრივი მოვლენაა და მთავრობის ხმამაღლა ლაპარაკი ან კრიტიკა მაინც შეიძლება ციხეში გამოგიყვანოთ.

ასე რომ, ხუთწლიანი შერეული შეტყობინებების შემდეგ, არის თუ არა ქვეყანა მართლაც გზაზე, რომ გაწყვიტოს თავისი ავტოკრატიული წარსული, თუ რეფორმა ჯერ კიდევ არის უცნაური ოქროს ფორმა, რომელსაც შეშფოთებული მოკავშირეები, ცვლილებებისკენ სწრაფვაში, მზად არიან აიღონ რეალური საქმეები? ?

შეერთებული შტატებისთვის, ავღანეთიდან ჯარების წარუმატებელი გაყვანამ გაზარდა მისი ყურადღება უზბეკეთზე, როგორც პოტენციურ მოკავშირეზე არასტაბილურ რეგიონში. ივლისში, სახელმწიფო მდივანმა ენტონი ბლინკენმა თქვა, რომ ამერიკის კავშირი უზბეკეთთან "სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა". მხოლოდ ოქტომბერში, მისი მოადგილე, ვენდი შერმანი და კონგრესის ორი დელეგაცია ეწვივნენ დედაქალაქ ტაშკენტს, პოლიტიკური ტემპერატურის შესამოწმებლად.

მირზიოევმა ქვეყანა სხვა გზით მიიყვანა. უზბეკეთი ცენტრალური აზიის უდიდესი ქვეყანაა, შედარებით ახალგაზრდა მოსახლეობით 34 მილიონი. ეკონომიკური კოლაფსის და შესაძლო არასტაბილურობის თავიდან ასაცილებლად, მისი მთავრობა ცდილობს შეარყიოს ქვეყნის საშინელი საერთაშორისო იმიჯი, დაიწყოს ეკონომიკური რეფორმები და ააგოს ხიდები თავის ფრთხილ მეზობლებთან.

სტრატეგიამ რაღაცნაირად იმუშავა. უზბეკეთი სულ უფრო ეკონომიური და დიპლომატიური ლიდერი ხდება რეგიონში, რაც გამოწვევას უწევს უფრო მდიდარ და მშვიდობიან ყაზახეთს. ეკონომიკა და საზოგადოება უფრო დინამიური გახდა, მათი იმიჯი გაუმჯობესდა. სექტემბერში დიპლომატებმა მოუსმინეს და არა სამსახურიდან გათავისუფლებას, მირზიოევის სიტყვა გაეროში გაეროში, სადაც მან ისაუბრა "ახალ უზბეკეთზე" და დაისახა მიზნად 2030 წლისთვის გამხდარიყო ქვეყანა ერთ სულ მოსახლეზე საშუალოზე მაღალი შემოსავლით. წელი მხოლოდ 2 000 დოლარია).

თუმცა, ეს რეფორმები არ უწყობს ხელს ფუნდამენტურად ავტორიტარული პოლიტიკური სისტემის შეცვლას, რომელშიც უზბეკები ცხოვრობენ, ან უფრო რეალური გახადოს მათი უფლებების განხორციელება და სარგებლობა.

მომავლის უშუალო ნიშნები არ არის გამამხნევებელი. არჩევნები არის მაგალითი. საიმედო საერთაშორისო არჩევნების დამკვირვებლებს არასოდეს გამოუცხადებიათ არჩევნები უზბეკეთში თავისუფალი და სამართლიანი. მირზიოევის ხელისუფლება, მიუხედავად საერთაშორისო თანამეგობრობის რეკომენდაციებისა, არ აძლევს ოპოზიციას ან დამოუკიდებელ კანდიდატებს მის წინააღმდეგ კენჭისყრის უფლებას.

დამოუკიდებელ ბლოგერების წინააღმდეგ წელს განხორციელდა რეპრესიული ზომები, ერთს მიესაჯა ხანგრძლივი პატიმრობა, ხოლო ორს დააპატიმრეს. და შემოთავაზებული გაუმჯობესება კანონებში, რომლებიც არღვევს ადამიანის უფლებებს, ჩიხშია.

ოპტიმისტურ მომენტებში, დიპლომატები ტაშკენტში ამტკიცებენ, რომ როდესაც არჩევნები თითქმის დასრულდება, მირზიოევი წახალისდება - თუმცა, ალბათ, არ გადააგდოს თავისი ავტორიტარული ქურთუკი, ყოველ შემთხვევაში, მისი კავშირების შესუსტება.

დასაჯერებლად საჭიროა რამდენიმე ნაბიჯი. პირველი, კანონმდებლობის გადახედვა, მათ შორის ახალი სისხლის სამართლის კოდექსი, ეფექტური წამების საწინააღმდეგო კანონმდებლობა და მკაცრი შეზღუდვების მოხსნა დამოუკიდებელ მედიაზე, სამოქალაქო საზოგადოებასა და საზოგადოებრივ საპროტესტო აქციებზე.

ეს შექმნის საფუძველს კანონის უზენაესობის უფრო ინფორმირებული პატივისცემისთვის. მეორე, და ამასთან დაკავშირებით, ყველა ადამიანის უფლებების პატივისცემა, მათ შორის რელიგიური და სექსუალური უმცირესობების, ისევე როგორც იმ ადამიანების, რომლებსაც სხვა შეხედულებები აქვთ ხელისუფლების შეხედულებებისა. უფრო დიდი დემოკრატიისკენ სვლა ასევე მნიშვნელოვანი სიგნალი იქნება - უზბეკეთში და მთელ რეგიონში, სადაც დომინირებს რუსული და ჩინეთის გავლენა.

მესამე, უზბეკეთი ძალიან ცდილობს მზად იყოს უფრო დიდი საერთაშორისო პასუხისმგებლობისთვის. დროა ვაჩვენოთ რას ნიშნავს ეს. ავღანეთი ამის ნათელი მაგალითია. ტაშკენტს სურს მეგობრული ურთიერთობა ქვეყნის ახალ მმართველებთან, მაგრამ ამბობს, რომ თალიბანისგან ელის ინკლუზიური მთავრობის შექმნას, რომელიც პატივს სცემს ქალთა და უმცირესობათა უფლებებს. მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება ქაბულის დარწმუნებაში დახმარება ამ პრიორიტეტების შესრულებაში, ისევე როგორც მზადყოფნა მიესალმოს ავღანელებს, რომლებიც გაქცეულან თალიბებს.

თავის მხრივ, უზბეკეთის საერთაშორისო პარტნიორები მართებულები იქნებიან ამ მომდევნო კრიტიკულ ფაზაში კრიტიკულ მხარდაჭერაზე, მაგრამ არა ნებისმიერ ფასად. მნიშვნელოვანი რეფორმები, რომლებიც წინ უძღვის უზბეკეთში უბრალო ხალხის ინტერესებს და ადამიანის უფლებებს, უნდა იყოს პრიორიტეტი - ქვეყნისთვის და იმის ნიშანი იმისა, რომ ცვლილებები შეიძლება მოხდეს ავტორიტარულ სახელმწიფოებშიც კი.