დეკლარაცია სახელმწიფოთა დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის დაცვის შესახებ

დეკლარაცია სახელმწიფოთა საშინაო საქმეებში ჩარევის დაუშვებლობის, მათი დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის დაცვის შესახებ

მიღებულია გენერალური ასამბლეის 2131 (XX) დადგენილებით (1965 წლის 21 დეკემბერი)

გენერალური ასამბლეა,

ღრმად შეშფოთებული საერთაშორისო სიტუაციის სერიოზულობით და მსოფლიო მშვიდობისთვის მზარდი საფრთხის გამო შეიარაღებული ინტერვენციისა და პირდაპირი თუ არაპირდაპირი ჩარევის სხვა ფორმების გამო, რომელიც საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოების სუვერენულ იურიდიულ პიროვნებას და პოლიტიკურ დამოუკიდებლობას,

იმის გათვალისწინებით, რომ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ ომის, მშვიდობის საფრთხისა და აგრესიის აქტების აღმოფხვრის მიზნის შესაბამისად შექმნა ორგანიზაცია, რომელიც ეფუძნება სახელმწიფოთა სუვერენულ თანასწორობას, რომელთა შორის მეგობრული ურთიერთობა ეფუძნება თანაბარი უფლებების პრინციპის პატივისცემას. ხალხებს და მათ უფლებას განკარგონ საკუთარი საქმეები, ისევე როგორც მისი წევრების ვალდებულება, თავი შეიკავონ ნებისმიერი სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობის ან პოლიტიკური დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ მუქარისგან ან ძალის გამოყენებისგან,

ვაღიარებით, რომ თვითგამორკვევის პრინციპის განსახორციელებლად, ასამბლეამ კოლონიურ ქვეყნებსა და ხალხებს დამოუკიდებლობის მინიჭების შესახებ დეკლარაციაში, რომელიც შეიცავს 1960 წლის 14 დეკემბრის 1514 (XV) რეზოლუციას, გამოაცხადა თავისი რწმენა, რომ ყველა ხალხს აქვს სრული თავისუფლების, საკუთარი სუვერენიტეტისა და ეროვნული ტერიტორიის მთლიანობის განხორციელების განუყოფელი უფლება და რომ, ამ უფლების შესაბამისად, თავისუფლად განსაზღვრონ თავიანთი პოლიტიკური სტატუსი და თავისუფლად განახორციელონ თავიანთი ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული განვითარება,

შეგახსენებთ, რომ ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციაში გენერალურმა ასამბლეამ გამოაცხადა, რომ ადამიანის ოჯახის ყველა წევრის თანდაყოლილი ღირსების და თანაბარი და განუყოფელი უფლებების აღიარება არის თავისუფლების, სამართლიანობისა და მშვიდობის საფუძველი მსოფლიოში განსხვავების გარეშე. ნებისმიერი სახის,

ამერიკის სახელმწიფოების ორგანიზაციის, არაბული სახელმწიფოების ლიგისა და აფრიკის ერთიანობის ორგანიზაციის წესდებაში გამოცხადებული ჩაურევლობის პრინციპის კიდევ ერთხელ დადასტურება და დადასტურებული კონფერენციებზე მონტევიდეოში, ბუენოს აირესში, ჩაპულტეპეკსა და ბოგოტაში, ასევე ბანდუნგის აფრო-აზიის კონფერენციის გადაწყვეტილებები, ბელგრადში გამართული არამიმართული ქვეყნების სახელმწიფოთა და მთავრობების მეთაურთა პირველი კონფერენციის გადაწყვეტილებები, მშვიდობისა და საერთაშორისო თანამშრომლობის პროგრამაში, რომელიც მიღებულ იქნა მეორე კონფერენციის ბოლოს. ქაიროში გამართული არამოკავშირე ქვეყნების სახელმწიფოთა და მთავრობების მეთაურები და აფრიკის სახელმწიფოთა მეთაურებისა და მთავრობების მიერ აკრაში მიღებულ დეკლარაციაში დივერსიის შესახებ

აღიარებენ, რომ სხვა სახელმწიფოების შიდა და გარე საქმეებში სახელმწიფოების ჩაურევლობის პრინციპის მკაცრი დაცვა აუცილებელია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიზნებისა და პრინციპების განსახორციელებლად,

იმის გათვალისწინებით, რომ შეიარაღებული ინტერვენცია აგრესიის სინონიმია და, შესაბამისად, ეწინააღმდეგება ძირითად პრინციპებს, რომლებზეც უნდა აშენდეს სახელმწიფოებს შორის მშვიდობიანი საერთაშორისო თანამშრომლობა,

იმის გათვალისწინებით, რომ პირდაპირი ჩარევა, დივერსია და არაპირდაპირი ჩარევის ყველა ფორმა ეწინააღმდეგება ამ პრინციპებს და, შესაბამისად, წარმოადგენს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წესდების დარღვევას,

იმის გაცნობიერება, რომ ჩაურევლობის პრინციპის დარღვევა საფრთხეს უქმნის ქვეყნების დამოუკიდებლობას, თავისუფლებას და ნორმალურ პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ განვითარებას, განსაკუთრებით იმ ქვეყნებს, რომლებიც განთავისუფლდნენ კოლონიალიზმისგან და შეიძლება წარმოადგენდეს სერიოზულ საფრთხეს შენარჩუნებისთვის. მშვიდობის,

აცნობიერებენ გადაუდებელ აუცილებლობას, შეიქმნას შესაბამისი პირობები, რაც საშუალებას მისცემს ყველა სახელმწიფოს და განსაკუთრებით განვითარებად ქვეყნებს, აირჩიონ საკუთარი პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური ინსტიტუტები ზეწოლისა და იძულების გარეშე,

ზემოაღნიშნული მოსაზრებების გათვალისწინებით, საზეიმოდ აცხადებს, რომ

1. არცერთ სახელმწიფოს არა აქვს უფლება რაიმე მიზეზით პირდაპირ ან ირიბად ჩაერიოს სხვა სახელმწიფოს შიდა და გარე საქმეებში. შედეგად, დაგმობილია არა მხოლოდ შეიარაღებული ინტერვენცია, არამედ ყველა სხვა სახის ინტერვენცია და ყველა მუქარა, რომელიც მიმართულია სახელმწიფოს იურიდიული პიროვნების ან მისი პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული ელემენტების წინააღმდეგ.

2. არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია გამოიყენოს ან წაახალისოს ეკონომიკური, პოლიტიკური ან სხვა ზომების გამოყენება, რათა აიძულოს სხვა სახელმწიფო დაემორჩილოს თავისი სუვერენული უფლებების განხორციელებას ან მისგან რაიმე უპირატესობის მიღებას. ყველა სახელმწიფომ ასევე უნდა შეიკავოს ორგანიზება, დახმარება, შექმნა, დაფინანსება, წახალისება ან დაშვება შეიარაღებული, დივერსიული ან ტერორისტული მოქმედებებისაგან, რომლებიც მიმართულია ძალადობის გზით სხვა სახელმწიფოს წესრიგის შეცვლაზე, აგრეთვე სხვა სახელმწიფოში შიდა ბრძოლაში ჩარევისგან.

3. ძალის გამოყენება ხალხებს ეროვნული არსებობის ფორმის ჩამორთმევის მიზნით მათი განუყოფელი უფლებებისა და ჩაურევლობის პრინციპის დარღვევაა.

4. ამ ვალდებულებების მკაცრი დაცვა არის ერთა მშვიდობიანი თანაარსებობის უზრუნველსაყოფად აუცილებელი პირობა, ვინაიდან ნებისმიერი ფორმით ჩარევის პრაქტიკა არა მხოლოდ წარმოადგენს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წესდების სულისა და ასოს დარღვევას, არამედ იწვევს ისეთი სიტუაციების შექმნა, რომელიც საფრთხეს უქმნის საერთაშორისო მშვიდობასა და უსაფრთხოებას.

5. ყველა სახელმწიფოს აქვს განუყოფელი უფლება აირჩიოს საკუთარი პოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული სისტემა სხვა სახელმწიფოს ჩარევის გარეშე.

6. ყველა სახელმწიფომ პატივი უნდა სცეს ხალხებისა და ერების უფლებას თვითგამორკვევისა და დამოუკიდებლობის შესახებ და ეს უფლება უნდა განხორციელდეს თავისუფლად და ყოველგვარი გარე ზეწოლის გარეშე და ადამიანის უფლებებისა და ძირითადი თავისუფლებების სრული პატივისცემით. შედეგად, ყველა სახელმწიფომ უნდა შეუწყოს ხელი რასობრივი დისკრიმინაციისა და კოლონიალიზმის სრულ აღმოფხვრას მათი ყველა ფორმითა და გამოვლინებით.

7. ამ დეკლარაციის მიზნებისათვის ტერმინი „სახელმწიფო“ მოიცავს როგორც ცალკეულ სახელმწიფოებს, ასევე სახელმწიფოთა ჯგუფებს.

8. ამ დეკლარაციაში არაფერი არ უნდა იქნას განმარტებული, როგორც რაიმე სახის გავლენა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ქარტიის დებულებებზე, რომლებიც ეხება საერთაშორისო მშვიდობისა და უსაფრთხოების შენარჩუნებას, განსაკუთრებით VI, VII და VIII თავებში მოცემულ დებულებებს.
​
​